Hoe bereken je het stroomverbruik van een infrarood sauna - zelfs als je niet weet wat 250 kilowattuur inhoudt?

Luisteren naar de subtiele signalen van je lijf is net als doorfluistertje spelen op een stampvol festivalterrein: niet te doen. 

Maar wil je begrijpen waarom je zo moe blijft, dan moeten we even de noise cancelling indrukken om te begrijpen wat zich diep onder je huid afspeelt.

Daar, diep in elke cel, werken drie stille mechanismen die ongemerkt de stekker uit je batterij trekken.

 
Laten we beginnen bij de eerste: jouw mitochondriën, de minuscule motoren die normaal gesproken iedere hap omzetten in pure power.

Mitochondriën: als je celmotoren overschakelen naar rommelige verbranding

Onderzoekers beschrijven hoe chronische laaggradige ontsteking je celmotoren dwingt om over te schakelen van zuinige vetverbranding naar een snelle, rommelige suikerverbranding.

Je mitochondriën (de minuscule motoren in elke cel) halen dan minder energie uit elke calorie. In plaats van veel ATP te maken (voluit adenosinetrifosfaat, is de directe energievoorraad van je cellen; je kunt het zien als het betaalmiddel dat je cellen betalen om alles te laten werken) produceren ze meer uitlaatgassen in de vorm van reactieve zuurstof. Dat voelt alsof je laptop steeds harder zoemt, maar de batterij tóch sneller leegloopt.

Daarbovenop verstoort die ontsteking je insulinegevoeligheid: suiker (glucose) uit je bloed komt minder makkelijk je cellen binnen. Resultaat: je lichaam krijgt minder brandstof, terwijl het juist harder moet werken. Zelfs met acht uur slaap en gezonde maaltijden kun je je dan toch uitgeput voelen.

Waar komt die ontsteking vandaan?

Eén grote bron is allostatische belasting: de optelsom van alle dagelijkse stress.

In een studie met 317 volwassenen bleek dat mensen die heftig reageerden op dagelijkse irritaties jaren later hogere slijtage-scores hadden. Elke file, inboxmelding en deadline zet je stresssysteem aan, ook als het absoluut niet dringend is.

Je cortisol en adrenaline schieten omhoog. Tegelijk stijgen je ontstekingsstoffen zoals interleukine-6 (IL-6, een immuunsignaal dat ontsteking aanwakkert) en C-reactief proteïne (CRP, een meetbare waarde voor ontsteking in je bloed).

Je lijf blijft in een soort permanente paraatstand staan, net als een computer met te veel programma’s en updates die maar blijven draaien: hij wordt warm, traag en crasht sneller.

Slaap en je interne klok: de stille brandstoflekkage

Daarbovenop komt circadiane verstoring: je interne klok raakt ontregeld door late avonden, te veel kunstlicht en onregelmatige werktijden.

Onderzoek laat zien dat dagelijks te weinig slapen, ploegendienst of veel tijdzonewisselingen je bloeddruk en ontstekingsniveaus verhogen en je cortisolritme omkeren.

Zelfs drie weken te weinig slapen in combinatie met verschoven slaaptijden kan al je insuline-afgifte in de war schoppen. Je suikerhuishouding gaat zwalken en de vlam laait op.

Slaap zelf is de laatste sleutel. Een grote analyse van 72 studies met meer dan 50.000 deelnemers laat zien dat wie slecht slaapt, hogere CRP- en IL-6-waarden heeft.

Te weinig slapen (<7 uur), maar óók extreem lang slapen (>9 uur) gooit je ontstekingsprofiel uit balans. De beste keuze? Consistentie. Zeven tot acht uur achter elkaar, in een donkere, koele en stille ruimte.

Daarnaast hoort cortisol ’s ochtends hoog te staan om je wakker te schudden en ’s avonds laag om je te laten slapen.

Door aanhoudende stress krijg je het omgekeerde: je komt traag op gang en ligt ’s nachts te malen. Die scheve curve jaagt je bloedsuiker op en vuurt de ontsteking verder aan.

Ondertussen geeft je autonome zenuwstelsel tegelijk gas en rem. Het sympathische deel blijft aan, hoge hartslag en snelle adem, terwijl het parasympatische deel nauwelijks tijd krijgt om te herstellen. Dat kost energie alsof je een fiets zonder ketting vooruit probeert te duwen: veel kracht, weinig meters.